Beklenen oldu kredi derecelendirme kurumu Moody’s Türkiye'nin kredi notunu "B2"den "B3"e düşürdüğünü, not görünümünü ise negatiften durağana çevirdiğini duyurdu.
Moody’s’in kararı Türk ekonomisinin nasıl kötü yönetildiğinin tescili oldu. Türkiye kredi notunun iflas kademesi olan C seviyesine inmesine tam 4 kademe kaldı. Peki bu karar “dış güçlerin” bir oyunu mu? Hemen cevap verelim, neden indi bu not?
1-Moody’s Türkiye'nin ödemeler dengesi üzerinde artan baskıları ve Döviz rezervlerinin daha da düşme riskini, kredi notunun düşürülmesine neden olarak gösterdi. Kuruluş ayrıca, Türkiye'nin cari açığının muhtemelen önceki beklentileri büyük bir farkla aşabileceğini kaydetti.
Peki doğrusu ne? Moody’s haklı… Türkiye mal ticaret dengesine bakın ilk yedi ayda -61 milyar dolar açık vermiş. Uyanıklık yapıp ihracat rakamlarını söyleyenler bir de ithalatı de söylese?
Biz söyleyelim, 2022'nin ilk 7 ayında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.1 artarak 144 milyar 417 milyon dolara, ithalat ise yüzde 40.7 artarak 206 milyar 399 milyon dolara ulaştı. Böylece dış ticaret açığı geçen yıla göre yüzde 143 artarak 61 milyar 982 milyon dolara çıktı.
Cari dengeye bakarsak, ki o denge hesabı içinde mal ticaretine ek olarak sermaye/finans hareketleri de dahil, o zaman açık 32,6 milyar dolarda. İşin kötü tarafı bu açığı 17 milyar dolar kaynağı belirsiz para, 12 milyar dolar rezervden, 3 milyar dolar da finans girişleri ile fonladık.
Tehlike şu: İhracat geliri ile açığı kapatamıyoruz. Bu açığı nereye kadar kaynağı belirsizle götürebiliriz?
2-Moody’s diyor ki, yetkililer para birimini istikrara kavuşturmak ve döviz tamponlarını yenilemek için giderek alışılmışın dışında önlemlere başvurmak zorunda kaldılar. Ve şunu ekliyorlar, "Giderek artan karmaşık düzenleyici, mali ve makro ihtiyati tedbirlerin makroekonomik istikrarı geri getirmede etkili olması pek olası değil."
Peki bu ifadede haklı mı Moody’s? Evet haklı…
Türkiye dolar kıtlığı yaşıyor, ihracatla dolar gelmiyor. Ne yapmak gerek? Reformlar yaparak ihracat içinde yüksek teknoloji içeren mal miktarını artırmak gerekmez mi? Ancak bu tip malları satarak rezervleri doldurmanız mümkün. KKM ile vatandaşı dolardan uzak tutarak cari açık kapanır mı? Kapanmıyor zira üretirken dış girdiye bağlı köhnemiş ekonomik sistem ithal ederek dışarıya dolar euro verme üzerinde dönüyor. Bu sistemi değiştirmek eğitim ve üretim reformları ile mümkün.
AKP ekonomi yöneticileri bunu yapmadı, yapmıyor, himmet parası gibi Rusya, Katar, Suudi doları ile seçime kadar kuru tutmaya çalışıyorlar.
Türkiye’nin 180 milyar dolar kısa vadeli borcu, 40 milyar dolar cari açığı, toplamda 220 milyar dolar bulması gerek. Ancak düşen kredi notu ile ülkeye çoktan kesilmiş yatırımların başlaması artık iyice hayal oldu. Yabancı C iflas kademesine 4 kademe kalan bir ülkeye ne senet ne tahvil almak için gelir. O zaman dolar kıtlığı artmaz mı?
Sonbaharla beraber yapılacak dış borç ödemeleri dolarda fırtınayı gösteriyordu, şimdi Moody’s yaklaşan tehlikeyi not kararı ile tescil etmiş oldu.