Analiz: Evren Devrim Zelyut
Erdoğan ekonomisi;
1-Tarımda üretime darbe vurdu. SGK'ya kayıtlı çiftçi sayısı 2008'de 1 milyon 127 bin iken, şimdi 500 binin altına düştü. Yetmedi 8 milyon Arap-Afgan ülkemize girdi, gıda ve konuta olan talebi artırdı. Talebin arzı aşması fiyatları roket gibi yukarı çekti. Halk sefalete girdi, Lira ise enflasyon nedeni ile değer kaybetti…
2-Sanayide düşük teknolojiye dayalı, ucuz ve niteliksiz Arap-Afgan gücü ile üretimi seçti. İthal yarı mamul kullandı. Haliyle değerli mallar üretilip satılamadı hem de yarı mamul ithal etmek için eldeki dövizi verdi.
Şirketler düşük teknoloji ve dışa bağlı üretim nedeni ile yükselen maliyetlere bağlı olarak, dünyada rekabet edemedi. İthalat, ihracatı katladı. 2023 ilk üç ayında 35 milyar dolar eksi yazdık. Bu durum rezervleri bitirdi hatta eksiye çevirdi.
3-İçeride Nas diyerek faizleri düşürdü. Ancak enflasyon düşmediği için vatandaş parasının değerini korumak için dolara hücum etti. Dolar artınca dışa bağlı ekonomide enflasyon koptu gitti…
Şimdi yeni bir evreye girdik. Kamuoyunda ilk Avrasya Yatırım YouTube Kanalı'nda bahsettiğimiz, 'Kapalıçarşı ve bankalararası kur farkının açılması'yla oluşan tehlike yeni bir boyut aldı.
Bu tehlikeli evreye 'Paralel Kur' deniliyor ve millî paraların çöküşünden öncesi son aşama olarak görülüyor.
Konuyu anlamak için Arjantin'in başına gelenlere bakalım.
Aşağıda Bloomberg'den aldığımız grafikte en alttaki mavi çizgi Arjantin'in resmî kuru 216,90 pessos 1 dolar karşılığındaki değeri temsil ediyor. Üstteki ise gayriresmî kur 420 pessos.
2019 yılından sonra açılmaya bakar mısınız? Neticede resmî kurun iki katına çıkmış durumda.
Ne yazık ki Türkiye de bu açılma evresine girdi. Eğer 14 Mayıs'ta bu kötü gidişata dur demezsek serbest piyasa kuru 2 yıl içinde resmi kurun 2 katı olabilir.
Neden?
* Erdoğan yaptığı hataları kabul eder, normal politikalara döner şeklinde bir inanç vardı ama bunun boş bir söylem olduğu ortaya çıktı. Zira Erdoğan, Gaziosmanpaşa Meydanı'nda, Kentsel Dönüşüm Projeleri Anahtar Teslim ve Temel Atma Töreni esnasında bakın ne dedi:
"Bu kardeşiniz iktidarda olduğu sürece faiz yükselemez. Faiz devamlı düşecektir. ABD'de faiz yükselebilir ama Türkiye'de düşecek. Göreceksiniz enflasyon da faizle birlikte düşecek."
Yaşananlardan tek ders dahi almamış!
Hâlâ faizi düşüreceğim diyor!
Tarım ve sanayide üretimi artıracak önlemleri almadan enflasyonun düşeceğini zannediyor!
Kimse faiz artsın diye deli olmuyor, lakin enflasyonun düşmesi için üretim ekonomisi olmamız gerekirken, komutla faiz düşürerek enflasyonun düşmediğini görmedik mi?
Neden kur iki yılda iki katı olur biliyor musunuz?
Erdoğan faizi düşürdükçe enflasyon yine yukarı gidecek çünkü:
1-Erdoğan ekonomisi Merkez Bankası deli gibi para basıyor. 23 Nisan 2021 yılında 1,2 trilyon olan M1 para arzı (vadesiz mevduatlar + dolaşımdaki para) an itibariyle 3,6 trilyona vurdu. Büyümeden daha fazla para basarsanız enflasyon artar. Lira değer kaybeder. Faizi indirdiğiniz zaman da faiz enflasyon makası iyice açılır kur fırlar.
2-Yukarıda saydığımız tarım ve sanayideki dışa bağlı, üretimden kopmuş durumun da düzeltilmesine dair verilen bir reform işareti yok. Demek ki arz sıkıntılarına bağlı enflasyon yukarı gitmeye devam edecek. Faiz düşerken kur ne olacak?
3-Yanlış yönetimin sonuçlarını telafi etmek, seçimi kazanmak için bol keseden harcama yapılan bütçe muazzam açıklar veriyor. Üç ayda 200 milyarı geçen açık var. Bu açık ise zamlarla ve vergilerle kapanacak. Zamlar enflasyonu artıracak. Enflasyon artarken Erdoğan faiz indirince ne olacak? Kur kopup gidecek, resmî kurun iki katı olacak…
Sözün özü; yukarıda enflasyonu artıracak dinamikleri ve karşısında faizi indirecek ve işleri daha da berbat hale getirecek bir planı sizlere önceden söyledim.
Gelecekte kıymanın kilosuna 700 TL, soğana 60 TL vermek isteyen kardeşlerimiz varsa artık kendileri bilir…